CO TO JEST ZESPÓŁ POLICYSTYCZNYCH JAJNIKÓW (PCOS)?

Nieregularne miesiączki mogą być jedną z przyczyn trudności z zajściem w ciążę. Z tego powodu istotne jest ustalenie miejsca, w którym doszło do zablokowania systemu regulacyjnego.

Zaburzenia wydzielania hormonów – szczególnie w podwzgórzu – mogą być spowodowane nadmiernym spadkiem wagi, anoreksją, intensywnymi ćwiczeniami fizycznymi, uzależnieniem od narkotyków, stresem. Wyżej wymienione czynniki mogą powodować u nastolatek zaburzenia wzrostu i dojrzewania, a u starszych kobiet wtórny brak miesiączki.

Najczęściej zaburzenia miesiączkowania są związane z nieprawidłowym wydzielaniem hormonów przysadkowych. Ich stężenia mogą być zbyt małe albo w normie, jednak nieodpowiednie proporcje wydzielania prowadzą do ich nieprawidłowego wpływu na jajnik. Jednym z częściej spotykanych powikłań w takiej sytuacji jest zespół policystycznych jajników (PCOS), występujący nawet u około 5 do 10% kobiet w wieku rozrodczym. Jest on również najczęstszą przyczyną braku owulacji. Pomimo wielu badań, nadal nie wiadomo, co jest konkretnie jego przyczyną. U kobiet z PCOS obserwuje się zaburzenia metabolizmu, otyłość (80% pacjentek), insulinooporność, nadmierne owłosienie – hirsutyzm (30-40%). Rozpoznanie tego zespołu można postawić, gdy stwierdzi się u pacjentki dwa z trzech objawów:

zaburzenia miesiączkowania: brak miesiączek lub rzadkie krwawienia powyżej 35 dni,
objawy kliniczne hyperandrogenizmu: występowanie cech związanych z hormonami męskimi; hirsutyzm (nadmierne owłosienie typu męskiego), trądzik, męski typ łysienia, cechy wirylizacji (przerost łechtaczki),
zmiany w jajnikach obserwowane w USG: w każdym jajniku więcej niż 12 pęcherzyków o wymiarach 2 – 9 mm i/lub wzrost objętości jajnika pow. 10 cm3.
Za jedną z przyczyn dolegliwości uważa się zaburzone wydzielanie hormonów w przysadce – nadmiar LH ze względnym niedoborem FSH. Dodatkowo pojawia się swoista nadwrażliwość na FSH w obrębie jajników. Skutkiem tego jest zapoczątkowanie przez liczne pęcherzyki dojrzewania lecz żaden z nich nie wchodzi w fazę wzrostu i nie dochodzi do owulacji.

Utrzymywanie się tego stanu nie tylko zaburza płodność, ale i powoduje zmiany dodatkowe, takie jak otyłość, nadmierne owłosienie, objawy trądziku – będące powodem leczenia zanim pojawi się problem niepłodności. Wczesna terapia zwiększa również szansę na zajście w ciążę, gdy będziemy tego oczekiwali.

Pierwotny brak miesiączki pojawia się u kobiet z wadami genetycznymi – chromosomalnymi, takimi jak: zaburzenia chromosomów płciowych 45 X0, zespoły związane z uszkodzeniem chromosomu X, brak wykształconych gonad w 46 XY (zespół feminizujących jąder).

Zaburzenia miesiączkowania pojawiają się również u kobiet z uszkodzeniem wtórnym gonad, a może tak się stać w wyniku ich usunięcia lub na skutek terapii np. przeciwnowotworowej. Przedwczesne wygaśnięcie funkcji jajników związane jest z wyczerpaniem się puli komórek rozrodczych w jajnikach.

Trudności z zajściem w ciążę mogą pojawić się u osób z wadami macicy. Wady te mają różne nasilenie: od całkowitego braku macicy, brak tylko części macicy, przegrody w pochwie lub w jamie macicy, a także podwójne występowanie pochwy i macicy. Ich obecność wpływa na możliwość zajścia i donoszenia ciąży. Zmiany anatomiczne mające wpływ na płodność mogą powstać później, spowodowane obecnością mięśniaków czyli łagodnych guzów macicy. Z powodu swojej wielkości, jak i umiejscowienia, mogą one wpływać na szansę zajścia w ciążę. Podobnie działają polipy endometrium – stwierdza się je u 2 do 10% kobiet mających kłopoty z zajściem w ciążę.

Co to jest zespół policystycznych jajników?